Muzeum Polskie w Ameryce (MPA) działające od 1935 r. w Chicago jest jedną z najstarszych organizacji polonijnych w Stanach Zjednoczonych i ważnym ośrodkiem polonijnym odwiedzanym przez Polaków i Amerykanów polskiego pochodzenia oraz gości przyjeżdżających z całego świata.

Instytucja nasza posiada największe zbiory polonijne na terenie USA w trzech działach: Archiwum, Bibliotece i Muzeum.

Archiwum

Zasób archiwalny MPA liczy ponad 420 opracowanych zespołów i dodatkowych ponad 25 mb. akt. Jest to wynik pracy archiwistów ostatnich dwóch dekad. Zasób Archiwum MPA jest zasobem otwartym – codziennie napływają nowe akta i powstają nowe zespoły archiwalne. W wyniku opracowania zasobu w ostatnich latach powstało kilka znaczących wystaw w oparciu o oryginalne dokumenty archiwalne MPA, wśród nich: Wystawa z okazji obchodów w 1966 r. w Chicago rocznicy Chrztu Polski (2016), Wystawa Kościuszki (2017), Polonia rusza do boju (2018), Wystawa z okazji rocznicy Wystawy Światowej w Nowym Jorku (2019), Wystawa z okazji 100 rocznicy powstania Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej SWAP (2021).

W 2020-2022 r. powstały scenariusze, na podstawie których nakręcono kilka filmów o kolekcji MPA. Filmy zilustrowano aktami z zasobu archiwum MPA. Filmy dostępne są na YouTube MPA.

W archiwum przechowywane są akta dot. działalności Wychodźstwa Polskiego w Ameryce i jego wkładu w odzyskanie przez Polskę niepodległości. Do najcenniejszych akt należą: kolekcja Tadeusza Kościuszki zakupiona w 1945 r. z okazji 10-lecia istnienia Muzeum; listy napisane przez polskich królów, najstarszym jest list Zygmunta Augusta, 1555 r.; autorami kolejnych są: Zygmunt III Waza, Jan Kazimierz, Jan III Sobieski, Stanisław Leszczyński i Stanisław August Poniatowski; kolekcja Ignacego Jana Paderewskiego prezentowana w Pokoju Paderewskiego. Największy i kompletny zespół to archiwum Rady Polonii Amerykańskiej (RPA, American Relief for Poland) z lat 1938–1970. Archiwum gromadzi także akta ponad stu różnych organizacji (często już nieistniejących). Archiwum gromadzi wiele cennych spuścizn, w tym pierwszego kustosza Muzeum i historyka Polonii Mieczysława Haimana. W obrębie archiwum przechowywana jest także kolekcja ponad 300 map. Archiwum fotograficzne liczy około 25 tys. fotografii (dary Polonii amerykańskiej i kanadyjskiej), z czego około 8 tys. jest skatalogowanych i zdygitalizowanych w bazach Past Perfect (https://polishmuseum.pastperfectonline.com/).

Biblioteka

Biblioteka posiada w swojej kolekcji około 100 tys. woluminów zgromadzonych w bibliotece głównej i w zbiorach archiwalnych ze starodrukami i polonikami. Biblioteka posiada również dużą kolekcję muzyczną publikacji nutowych oraz unikalne zbiory fonograficzne polskich i polonijnych nagrań wydawanych w USA przez największe wytwórnie muzyczne. W zbiorach Biblioteki znajdują się czasopisma polonijne oraz mikrofilmy wielu chicagowskich gazet, m. in. dwa największe dzienniki: Dziennik Chicagoski oraz Dziennik Związkowy. Biblioteka jest otwarta 4 dni w tygodniu i korzysta z niej Polonia, badacze zainteresowani historią Polski i Polonii, młodzież polska i amerykańska.

Biblioteka MPA dysponuje największym w USA księgozbiorem w języku polskim i systematycznie rozbudowuje dział publikacji o Polsce w języku angielskim dla powiększającej się grupy czytelników amerykańskich. Zbiory skatalogowane są m.in. w bazach dostępnych na stronie MPA (https://www.polishmuseumofamerica.org/).

Muzeum

Wystawowa powierzchnia MPA zajmuje pomieszczenia na 3 piętrach budynku oraz na klatkach schodowych. Największym zbiorem jest kolekcja obiektów z Pawilonu Polskiego na Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 r. Składają się na nią: monumentalny witraż projektu M. Jurgielewicza „Symbol Polski Odrodzonej”; obrazy, grafiki i rzeźby najsłynniejszych polskich artystów, przykłady sztuki rzemieślniczej i ludowej, a także wiele innych eksponatów tworzących obraz Polski międzywojennej.

Poza kolekcją z nowojorskiej wystawy światowej MPA prezentuje m.in. monumentalne obrazy np. „Pułaski pod Savannah” St. Batowskiego; zbiór militariów; pamiątki po T. Kościuszce.

Sala Paderewskiego poświęcona jest słynnemu polskiemu pianiście, kompozytorowi i mężowi stanu, I. J. Paderewskiemu. Ekspozycja prezentuje wyposażenie jego ostatniej rezydencji w nowojorskim Buckingham Hotel, osobiste przedmioty i najcenniejsze pamiątki, wśród nich złote gęsie pióro, którym podpisał traktat pokojowy w Wersalu w 1919 r.

Muzeum mieści się przy 984 North Milwaukee Avenue w Chicago, Illinois, w Stanach Zjednoczonych i jest otwarte dla zwiedzających we wtorki, czwartki, soboty i niedziele w godz. 11.00 – 16.00.