Po zakończeniu II wojny światowej wielu polskich weteranów osiedliło się w Kanadzie i gdziekolwiek przybywali, zakładali organizacje polonijne. Jedną z nich jest Wawel Villa Seniors Residences, organizacja która została z dumą założona i otwarta w 1982 roku w Mississauga koło Toronto, głównie przez oraz dla polskich weteranów. Jednym z jej najsłynniejszych kombatantów i mieszkańców był płk pilot Bolesław Orliński, polski lotnik, przez wielu znany jako ojciec polskiego lotnictwa. W czasie, gdy Orliński był mieszkańcem Wawel Villa, odwiedzało go wielu innych znanych lotników, m.in. Stanisław Skalski, Janusz Żurakowski, Kazimierz Szrajer, Władysław Potocki i Tadeusz Sawicz.
Orliński zmarł 28 lutego 1992 roku. Jego uroczysty pogrzeb odbył się w Polsce, a także wiele jego pamiątek zostało wysłanych do Polski z intencją zachowania ich w muzeum. Niektóre ważne materiały pozostały jednak w Kanadzie. Jerzy Kowalczyk, bliski przyjaciel Orlińskiego, odbył z nim wiele rozmów dotyczących stworzenia muzeum upamiętniającego licznych polskich weteranów, którzy zwali Kanadę swoim domem. Kowalczyk był inżynierem, lecz także administratorem w Wawel Villa. Dzięki jego kierownictwu i marzeniu Orlińskiego, Muzeum im. Orlińskiego zostało oficjalnie otwarte 10 lutego 2002 roku, w 10 rocznicę śmierci Orlińskiego. Kowalczyk został jego pierwszym kustoszem.
Po utworzeniu Muzeum stało się miejscem, gdzie zostało zgromadzonych wiele cennych i historycznych przedmiotów, pozostawionych przez polskich weteranów po ich odejściu. Obecnie muzeum posiada i prezentuje artefakty i pamiątki, cenne materiały archiwalne i obszerny zbiór książek, w tym wiele rzadkich pozycji wydanych przez 2 Korpus Polski w drodze z Bliskiego Wschodu do Włoch. Muzeum znacznie wzbogaciło się wraz z przekazaniem pokaźnej liczby przedmiotów zgromadzonych przez dr. Henryka Radeckiego, który sam był junakiem i który utworzył w muzeum Salę gen. Andersa, poświęconą historii junaków. Radecki jest też autorem książki na ten temat – „Młodzież Andersa. Wojskowe Szkoły Junaków 1941–1947”.
We współpracy z historykiem i pisarzem Stanem Skrzeszewskim muzeum prowadzi aktywny program wydawniczy i ma na swoim koncie m.in. angielskie tłumaczenie książki Orlińskiego – „Do krainy wschodzącego słońca”, historię dwóch obozów szkoleniowych armii polskiej w Kanadzie – „Obóz szkoleniowy armii polskiej w Niagara-on-the-Lake, 1917-1919” oraz „Kronika: Obóz Tadeusza Kościuszki (1941-1942), Owen Sound, Ontario, Kanada”.
Jerzy Kowalczyk zrezygnował ze stanowiska dyrektora generalnego w 2019 roku, aczkolwiek pozostaje nadal aktywnym członkiem zespołu. Wszyscy jesteśmy niezmiernie wdzięczni Jerzemu za założenie oraz budowę Muzeum. Obecnie rozpoczęte przez niego dzieło kontynuują kuratorzy John Kamiński oraz Henry Sokołowski wraz z muzealnikiem Robertem Stanczykiem. Muzeum zostało oficjalnie zarejestrowane i kontynuuje swoją misję gromadzenia, konserwacji i eksponowania przedmiotów opowiadających historię Polskich Sił Zbrojnych oraz dróg, jakimi tak wielu polskich kombatantów dotarło do Kanady. Dzięki Muzeum Orlińskiego pamięć o polskich weteranach, którzy osiedlili się w Kanadzie, zostanie zachowana, a ich losy poznają przyszli Kanadyjczycy o polskich korzeniach.
Uwaga: Z powodu pandemii i z uwagi na fakt, iż muzeum mieści się w budynku domu opieki dla seniorów, obecnie nie jest ono otwarte dla zwiedzających. Darowizny są nadal przyjmowane – prosimy o kontakt w tej sprawie z Jonem Graysonem, dyrektorem generalnym Wawel Villa Seniors Residence.
autor : Stan Skrzeszewski
