urodzony: 8 lutego 1917 r. w Kamionce Wołoskiej (Lipnik) (pow. Rawa Ruska, woj. lwowskie, Polska)
zmarł: 16 września 1995 r. w London (Ontario, Kanada)
pochowany: St. Peter’s Cemetery, London, Ontario, Kanada
członkowie rodziny: ojciec Piotr (1888-1971); matka Anna (z domu Zyhailo) (1890-1965)
odznaczenia: polskie :Medal Wojska; Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino; brytyjskie: 1939-1945 Star; Italy Star
Losy do momentu wstąpienia do Armii Andersa: W grudniową niedzielę 1939 r. Teodor Gnidec wraz z kilkoma innymi osobami został aresztowany przez ośmiu mężczyzn w sowieckiej ciężarówce. Na dwa tygodnie został osadzony w więzieniu w Rawie Ruskiej. Następnie został przetransportowany do ciężkiego więzienia Brygidki we Lwowie. Osadzeni spali tam na małych, drewnianych pryczach i nie wychodzili z cel. Przebywał tam do połowy kwietnia 1940, gdy został przewieziony pociągiem do Kijowa.Był dwa tygodnie przetrzymywany na otwartym placu na stacji kolejowej, by ostatecznie dotrzeć do Charkowa, gdzie więzienie mieściło się w dawnym klasztorze. Tu był „sprawdzany” i przesłuchiwany od północy do drugiej w nocy. Pytano regularnie o jego „szpiegowanie”, mimo iż nieustająco przekonywał, że aresztowano go, gdy był w drodze do sąsiedniej wsi na spotkanie z dziewczętami. Dzienna racja żywnościowa w Charkowie wynosiła 20 g cukru.
1 września 1940 r. Teodor Gnidec został wraz z innymi więźniami załadowany do pociągu i przewieziony do Archangielska, a następnie węglarką do St. Maran. Ogółem było ich 450 mężczyzn, z czego 250 byli Polakami. Pozostali to byli Rosjanie, Niemcy, Węgrzy i Rumuni. Załadowani na odkrytą barkę z St. Maran udali się dalej w podróż wzdłuż rzeki Peczory. 28 października 1940 r. transport więźniów został przymusowo przerwany, bo rzeka zamarzła. Po dwóch tygodniach, gdy była pewność, że cała rzeka jest skuta lodem, mężczyźni zostali zmuszeni do przejścia pieszego po lodzie przez 4 dni i 3 noce. W połowie grudnia 1940 r. dotarli do obozu pracy położonego 40 km od Workuty. Musieli przymusowo pracować przy budowie linii kolejowej z Kotłasu do Workuty. Otrzymywali 60 g cukru miesięcznie jako część ich racji żywnościowej, co oczywiście było niewystarczające i na skutek czego Teodor przebywał w szpitalu z powodu awitaminozy 4-5 tygodni latem 1941 r. Przehandlował również swoje nowe buty, aby kupić kawałek ryby. Drogo go to kosztowało, bo dwóch strażników przyłapało ich na gotowaniu ryby i oskarżyło o jej kradzież. Odmówił ubrania się, gdy mu rozkazali, stąd musiał na bosaka przejść na 40-stopniowym mrozie do posterunku strażników, gdzie został zamknięty w nieogrzewanym pomieszczeniu. Szczęśliwie jednak pokój, w którym był przetrzymywany stykał się ścianą i piecem z pokojem strażników. To pozwoliło Gnidecowi przetrwać w areszcie.
Służba wojskowa : W 1941 r. polski Rząd na Uchodźstwie w Anglii podpisał układ uwalniający więźniów i umożliwiający tworzenie Armii Polskiej na sowieckiej ziemi. 1 września 1941 r. Teodor Gnidec wraz z 29 innymi więźniami został zwolniony z obozu w Workucie. Otrzymał 300 rubli i żywność na 3 dni. Droga do stacji kolejowej zajęła mu 6-8 godzin, a w jej trakcie dożywiał się jagodami. Dwa tygodnie później mógł już meldować się na każdej dużej stacji kolejowej.
Pociągiem dojechał do Buzułuku, skąd po dwóch tygodniach wziął pociąg do Tatiszczewa, gdzie dotarł w pierwszym tygodniu października 1941 r. Gen. Anders organizował w tej miejscowości obóz szkoleniowy. Na przełomie marca i kwietnia 1942 r. Gnidec opuścił Tatiszczewo i udał się do Błagowieszczenki w Uzbekistanie – wsi znanej z plantacji bawełny. Z uwagi na bardzo trudne warunki stacjonowania w Uzbekistanie polskie dowództwo zażądało możliwości ewakuacji Armii Polskiej na Środkowy Wschód. Wiosną i latem 1942 r. ogółem ponad 100.000 Polaków opuściło Związek Radziecki. Odbyli oni podróż przez Persję na Środkowy Wschód, gdzie stacjonowały oddziały 8 Armii Brytyjskiej i gdzie został sformowany 2 Korpus Polski. Oddziały statkiem z Krasnowodzka pokonały Morze Kaspijskie do portu w Pahlevi, a następnie do Teheranu. Z Iranu ciężarówkami kierowanymi przez doświadczonych kierowców udali się z Teheranu przez góry do Khanaqin w Iraku, nieopodal Kirkuku, gdzie stacjonowali od stycznia do sierpnia 1943 r. Tam szkolili się w wysokich temperaturach w dzień, by marznąć w nocy. Następnie kontynuowali szkolenie od września do połowy października 1943 r. w górzystym terenie w Libanie.
Dane im było udać się ciężarówką z Libanu do Palestyny, gdzie mogli odwiedzić Betlejem i Jerozolimę i odpocząć przed czekającymi ich trudami.
W grudniu 1943 r. zostali przeniesieni do Egiptu , gdzie Teodor Gnidec miał możliwość zwiedzić Kair, zobaczyć piramidy i inne miejsca. Następnie zaokrętowani na początku lutego 1944 r. na statki, drogą morską dotarli do portu w Taranto we Włoszech. Pod koniec tego miesiąca stacjonowali w Campobasso.
Kilka dni przed Wielkanocą 1944 r. zluzowali oddziały francuskie na stanowiskach w San Giovanni. Następnych ich przystankiem było Castrocaro koło Cassino, gdzie szkolili się w terenie górskim i porośniętym krzakami (5 Kresowa Dywizja Piechoty, 13 Wileński Batalion Strzelców „Rysie”). 5/6 maja 1944 r. dotarli oni do Monte Cassino, gdzie przebywali w okopach do 11 maja. Tego dnia o godz. 23.00 około 16.000 dział rozpoczęło bombardowanie pozycji niemieckich. Bitwa została rozpoczęta. Teodor Gnidec stracił przytomność, gdy pocisk eksplodował w jego pobliżu. W czasie bitwy był ranny w lewe ramię, lewe udo i tył głowy. Został przetransportowany do szpitala, w którym spędził 6 tygodni. W czasie walk o Monte Cassino 46 żołnierzy z kompanii Teodora zginęło, a 48 zostało rannych. Ostateczny atak na Monte Cassino miał miejsce 18 maja. Tym razem był on zwycięski: polscy żołnierze opanowali Monte Cassino i otworzyli drogę na Rzym. Trzy dni po powrocie Gnideca ze szpitala, Korpus wyzwolił Ankonę.
1 lub 2 sierpnia 1944 r. polscy żołnierze brali udział w paradzie w Ostra w obecności króla Jerzego VI. O godz. 15.30 31 sierpnia 1944 r. Teodor został ponownie ranny, tym razem ciężko, w prawe ramię, gdy przenosił poległego kolegę. Był szpitalizowany i przeszedł przeszczepy skóry.
Powrócił do 2 Korpusu w Galeata w połowie listopada 1944 r. Wraz ze swym oddziałem spędził święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok w okolicy Bolonii, miasta które zostało wyzwolone przez 2 Korpus w kwietniu 1945 r. W połowie kwietnia 1945 r. Teodor Gnidec został awansowany do stopnia kaprala po odbytym szkoleniu podoficerskim.
Losy powojenne: Po zakończeniu II wojny światowej Gnidec pozostał we Włoszech. Przez 6 tygodni studiował w Modenie, a następnie przeniósł się wraz z Korpusem do Neapolu. W sierpniu 1946 r. kanadyjscy dyplomaci przybyli do Włoch w poszukiwaniu 6000 zdrowych, nieżonatych mężczyzn do pracy na farmach. Wielu polskich żołnierzy wybrało tę możliwość zamiast powrotu do komunistycznej obecnie Polski.W listopadzie 1946 r. Teodor opuścił Włochy celem udania się do Kanady wraz z pierwszą grupą polskich żołnierzy – emigrantów. Płynął drugim okrętem na trasie Neapol – Halifax. Każdy emigrant zmuszony był podpisać dwuletni kontrakt do pracy jako robotnik na farmie. Wielu spośród nich zastąpiło na tych stanowiskach jeńców niemieckich, którzy w związku z zakończeniem wojny mieli powrócić do Niemiec. W Halifax emigrantów rozdzielono pomiędzy farmy. Gnidec został wysłany do St. Thomas w Ontario i pracował w latach 1947-1949 na farmach tytoniu w Mount Brydges. W czerwcu 1949 r. przeprowadził się do London i zamieszkał na trzecim piętrze budynku, w którym jego właściciele Państwo Atkinsons wynajmowali pokoje za 5 centów za tydzień. Na piętrze były cztery pokoje, wspólna łazienka i aneks kuchenny. Teodor dzielił piętro z kolegą Polakiem – farmaceutą, który pracował dla Dion Movers. Gnidec otrzymał kanadyjskie obywatelstwo w 1951/ na początku 1952 r. Atkinsonowie byli jego świadkami. Pierwszą pracą, jaką znalazł w London, była przebudowa dachu kościoła Bishop Cronyn Anglican Church za godzinną stawkę w wysokości 85 centów. Później, do momentu pojawienia się problemów z plecami, pracował jako dyżurny w szpitalu Westminster Veteran’s Hospital, a następnie jako cieśla. W 1978 r. założył z synami własną firmę budowlaną pod nazwą The E&A Gnidec Bros. General Construction Company.
W London Teodor wstąpił do Koła nr 2 Stowarzyszenia Polskich Kombatantów (SPK), którego był członkiem założycielem. Był dumny z przynależności do tej organizacji i aktywnie w niej działał. Był zaangażowany w budowę zarówno kościoła pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej, jak i budynku SPK.
autor : Stan Skrzeszewski
źródło : “Book of Remembrance / Książka Pamięci”, Stowarzyszenie Polskich Kombatantów, Koło nr 2, London, Ontario, Kanada, 2018.
